نکات مهم برای تعویض دیسک و صفحه کلاچ: راهنمای جامع
سیستم کلاچ در خودرو، وظیفه حیاتی انتقال نیرو از موتور به گیربکس و در نهایت به چرخها را بر عهده دارد. دیسک و صفحه کلاچ، به عنوان قلب این سیستم، قطعات مصرفی هستند که به مرور زمان و بر اثر استفاده، دچار فرسودگی میشوند. آگاهی از اصول نگهداری و زمان مناسب تعویض دیسک و صفحه کلاچ، نه تنها به افزایش طول عمر آنها کمک میکند، بلکه از بروز مشکلات جدیتر در سیستم انتقال قدرت نیز جلوگیری میکند. در این مقاله جامع، به بررسی دقیق این اصول میپردازیم.
۱. اجزای اصلی سیستم کلاچ:
برای درک بهتر نحوه نگهداری، ابتدا با اجزای اصلی سیستم کلاچ آشنا میشویم:
- دیسک کلاچ: قطعهای دایرهای شکل که به فلایویل موتور متصل است و دارای لنتهای اصطکاکی است.
- صفحه کلاچ (صفحه فشار): قطعهای که بین دیسک و فلایویل قرار میگیرد و با فشار فنرها، دیسک را به فلایویل میچسباند و انتقال نیرو را برقرار میکند.
- بلبرینگ کلاچ (بلبرینگ رها کننده): قطعهای که با فشار پدال کلاچ، صفحه کلاچ را از دیسک جدا میکند و ارتباط موتور و گیربکس را قطع میکند.
- فلایویل: چرخ سنگینی که به انتهای میل لنگ موتور متصل است و نقش ذخیره انرژی دورانی موتور و همچنین سطح تماس برای دیسک کلاچ را بر عهده دارد.
- سیم کلاچ یا سیستم هیدرولیک کلاچ: وظیفه انتقال نیروی پدال کلاچ به بلبرینگ کلاچ را بر عهده دارند.

۲. علائم خرابی دیسک و صفحه کلاچ:
شناخت علائم خرابی دیسک و صفحه، اولین قدم در نگهداری صحیح است. این علائم عبارتند از:
- لرزش خودرو هنگام شروع حرکت: لرزش غیرعادی خودرو به خصوص در دنده یک، نشانهای از فرسودگی یا تاب برداشتن دیسک کلاچ است.
- سختی در تعویض دنده: اگر دندهها به سختی جا بروند یا صدای ساییدگی شنیده شود، احتمالاً دیسک و صفحه دچار مشکل شدهاند.
- لغزش کلاچ (بکسواد): افزایش دور موتور بدون افزایش متناسب سرعت خودرو، به خصوص در سربالاییها، نشاندهنده لغزش صفحه کلاچ است.
- بوی سوختگی: استشمام بوی سوختگی از ناحیه موتور، به خصوص پس از رانندگی طولانی یا در ترافیک سنگین، ناشی از سوختن لنتهای دیسک کلاچ است.
- بالا بودن نقطه کلاچ: شروع حرکت خودرو در انتهای رها کردن پدال کلاچ، نشانهای از فرسودگی صفحه کلاچ است.
- سفت شدن پدال کلاچ: در برخی موارد، خرابی سیستم کلاچ میتواند باعث سفت شدن پدال کلاچ شود.
۳. عوامل مؤثر بر عمر دیسک و صفحه کلاچ:
عوامل متعددی بر عمر مفید دیسک و صفحه کلاچ تأثیر میگذارند:
- نحوه رانندگی: رانندگی تهاجمی، استفاده زیاد از نیم کلاچ، رانندگی در ترافیک سنگین و رانندگی در سربالاییهای تند، عمر دیسک و صفحه را به شدت کاهش میدهد.
- شرایط جاده: رانندگی در جادههای ناهموار و خاکی نیز استهلاک دیسک و صفحه را افزایش میدهد.
- کیفیت قطعات: استفاده از قطعات بیکیفیت و غیراصلی، عمر کوتاهی داشته و حتی به سایر قطعات آسیب میرساند.
- تنظیم نبودن سیم کلاچ یا سیستم هیدرولیک: تنظیم نبودن کلاچ باعث درگیری ناقص و سایش زودرس دیسک و صفحه میشود.
۴. اصول نگهداری دیسک و صفحه کلاچ:
با رعایت نکات زیر میتوان عمر دیسک و صفحه کلاچ را افزایش داد:
- رانندگی صحیح: از رانندگی تهاجمی، شتابگیری ناگهانی و ترمزهای شدید خودداری کنید.
- عدم استفاده از نیم کلاچ: تا حد امکان از نیم کلاچ گرفتن پرهیز کنید، به خصوص در ترافیک سنگین.
- تعویض به موقع روغن گیربکس: روغن گیربکس مناسب، از عملکرد صحیح سیستم کلاچ و سایر اجزای گیربکس اطمینان حاصل میکند.
- تنظیم دورهای کلاچ: تنظیم صحیح کلاچ از درگیری ناقص و سایش زودرس دیسک و صفحه جلوگیری میکند.
- بررسی دورهای سیستم کلاچ: در سرویسهای دورهای خودرو، سیستم کلاچ نیز باید توسط تعمیرکار متخصص بررسی شود.
۵. مراحل تعویض دیسک و صفحه کلاچ:
تعویض دیسک و صفحه کلاچ یک کار تخصصی است و باید توسط تعمیرکار ماهر انجام شود. به طور خلاصه مراحل آن به شرح زیر است:
- باز کردن گیربکس: اولین قدم، جدا کردن گیربکس از موتور است.
- باز کردن دیسک و صفحه قدیمی: پس از باز کردن گیربکس، دیسک و صفحه قدیمی از فلایویل جدا میشوند.
- بررسی فلایویل: سطح فلایویل از نظر ناهمواری و ساییدگی بررسی میشود و در صورت نیاز تراشکاری میشود.
- نصب دیسک و صفحه جدید: دیسک و صفحه جدید به همراه بلبرینگ کلاچ نصب میشوند.
- بستن گیربکس: گیربکس دوباره به موتور متصل میشود.
- تنظیم کلاچ: پس از نصب، کلاچ تنظیم میشود.
۶. نکات مهم در هنگام تعویض:
- استفاده از کیت کامل: توصیه میشود کیت کامل کلاچ شامل دیسک، صفحه و بلبرینگ به صورت یکجا تعویض شود.
- تراشکاری فلایویل: همانطور که گفته شد، بررسی و در صورت نیاز تراشکاری فلایویل بسیار مهم است.
چرا تراشکاری فلایویل مهم است؟

سطح فلایویل که با صفحه کلاچ در تماس است، به مرور زمان و بر اثر اصطکاک، دچار ساییدگی، ناهمواری، خط و خش و حتی تابیدگی میشود. این ناهمواریها میتوانند باعث موارد زیر شوند:
- کاهش سطح تماس صفحه کلاچ با فلایویل: این امر منجر به کاهش راندمان انتقال نیرو، لغزش کلاچ (بکسواد)، و افزایش استهلاک صفحه کلاچ میشود.
- لرزش و ارتعاش: ناهمواری سطح فلایویل میتواند باعث لرزش خودرو هنگام حرکت و درگیری کلاچ شود.
- خرابی زودرس دیسک و صفحه جدید: نصب دیسک و صفحه جدید روی فلایویل ناهموار، باعث سایش غیریکنواخت و خرابی زودرس آنها میشود.
- آسیب به صفحه خورشیدی: در برخی خودروها، به ویژه خودروهایی که از سیستم کلاچ هیدرولیکی استفاده میکنند، ناهمواری فلایویل میتواند به صفحه خورشیدی (دیافراگم کلاچ) آسیب برساند و باعث اختلال در عملکرد کلاچ شود.
چه زمانی فلایویل نیاز به تراشکاری دارد؟
- هر بار تعویض دیسک و صفحه کلاچ: به طور کلی، توصیه میشود هر بار که دیسک و صفحه کلاچ تعویض میشود، فلایویل نیز بررسی و در صورت نیاز تراشکاری شود.
- وجود ناهمواری، خط و خش یا تابیدگی: اگر سطح فلایویل دارای ناهمواری، خط و خش عمیق یا تابیدگی باشد، حتماً باید تراشکاری شود.
- لرزش خودرو هنگام درگیری کلاچ: اگر قبل از تعویض دیسک و صفحه، خودرو هنگام درگیری کلاچ دچار لرزش بوده است، احتمالاً فلایویل نیاز به تراشکاری دارد.
نکات مهم در مورد تراشکاری فلایویل:
- تراشکاری توسط متخصص: تراشکاری فلایویل باید توسط تراشکار ماهر و با استفاده از دستگاههای مخصوص انجام شود. تراشکاری غیراصولی میتواند باعث کاهش ضخامت فلایویل و آسیب به آن شود.
- میزان تراشکاری: میزان تراشکاری فلایویل باید محدود و طبق استاندارد کارخانه سازنده باشد. تراشکاری بیش از حد میتواند باعث کاهش استحکام فلایویل و آسیب به آن شود.
- بررسی بالانس فلایویل: پس از تراشکاری، بالانس فلایویل باید بررسی شود تا از لرزش و ارتعاش جلوگیری شود.
آیا همیشه تراشکاری فلایویل ضروری است؟
در برخی موارد، اگر سطح فلایویل کاملاً صاف و بدون هیچ گونه ناهمواری باشد، ممکن است نیازی به تراشکاری نباشد. اما به طور کلی، برای اطمینان از عملکرد صحیح و افزایش عمر دیسک و صفحه جدید، بررسی و در صورت نیاز تراشکاری فلایویل توصیه میشود.
- گریسکاری مناسب: استفاده از گریس مناسب در نقاط مشخص شده، از عملکرد صحیح سیستم کلاچ اطمینان حاصل میکند.
۷. زمان تعویض دیسک و صفحه کلاچ:

به طور دقیق نمیتوان زمان مشخصی برای تعویض دیسک و صفحه کلاچ تعیین کرد، زیرا این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد. اما به طور میانگین، دیسک و صفحه بین ۶۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر نیاز به تعویض پیدا میکنند. با این حال، با رعایت اصول نگهداری و رانندگی صحیح، میتوان عمر آنها را افزایش داد.
با رعایت این نکات، میتوانید عمر دیسک و صفحه کلاچ خودروی خود را افزایش داده و از هزینههای اضافی جلوگیری کنید. در صورت مشاهده هرگونه علامت خرابی، به تعمیرکار متخصص مراجعه کنید.
مقالات مرتبط





